اختلال شخصیت اسکیزوتایپال STPD))

اختلال شخصیت اسکیزوتایپال STPD یکی از انواع اختلالات شخصیت کلاس A می باشد. شخصیت های اسکیزوتایپال از جمله افرادی هستند که شباهت بسیاری به مبتلایان اسکیزوفرنی دارند. مبتلایان به این شخصیت مشکلات زیادی در ایجاد و حفظ روابط نزدیک با دیگران دارند. از طرفی بی نظمی های رفتاری در آن ها بسیار به چشم می خورد. در کنار این نشانه ها دارای افکاری عجیب و غریب و درکی متفاوت از محیط خود هستند. اگر با چنین فردی در ارتباط هستید بهتر است درباره ویژگی های منحصر به فرد شخصیت اسکیزوتایپال بیشتر آشنا شوید.

شخصیت اسکیزوتایپال

در شخصیت اسکیزوتایپال تفکر و نحوه ارتباط برقرار کردن مختل شده است. بیماران اسکیزوتایپال اگر چه اختلال فکری واضحی ندارند، اما تکلمشان متمایز یا ویژه است و اغلب معنایش را فقط خودشان می فهمند. شخصیت اسکیزوتایپال نیز مانند بیمار مبتلا به اسکیزوفرنی ممکن است از احساسات خود باخبر نباشد؛ اما به کشف احساسات دیگران بویژه حالات عاطفی منفی مثل خشم، بسیار حساس است. آنها افکاری خرافی دارند یا مدعی غیب بینی و داشتن سایر قدرتهای فکری ویژه هستند.

_نشانه های اختلال شخصیت اسکیزوتایپال

اگر قصد ازدواج با شخصیت اسکیزوتایپال را دارید باید اطلاعات بیشتری در مورد این اختلال و نحوه برخورد با شخصیت های اسکیزوتایپال کسب کنید. نشانه های تشخیصی شخصیت اسکیزوتایپال عبارتند از:

1-افکار انتساب به خود

2- اعتقادات عجیب یا افکار جادویی که بر رفتار فرد اثر بگذارند و با هنجارهای برآمده از خرده فرهنگ فرد همخوانی نداشته باشند (مثل خرافاتی بودن، اعتقاد به غیب بینی، دور آگاهی (تله پاتی)، یا «حس ششم»؛ در کودکان و نوجوانان به صورت تخیلات یا اشتغالات ذهنی غریب)

3- تجارت غیر معمول ادراکی، از جمله خطاهای ادراکی جسمی

4- تفکر و تکلمی عجیب (مثلاً مبهم، حاشیه پردازانه، استعاره ای، با شرح و تفصیل مفرط، یا قالبی)

5- افکار بدبینانه و سوء ظن

6- حالت عاطفی نابجا یا محدود

7- رفتار یا وضع ظاهری عجیب، نامتعارف،‌ یا مخصوص به خود

 8- فقدان دوستان صمیمی یا مورد اطمینان، بجز بستگان درجه اول

9- اضطراب مفرط در میان جمع به طوری که با آشنا شدن هم کاهش نیابد؛ این اضطراب بیشتر به ترس توأم با بدگمانی فرد مرتبط است نه به قضاوت منفی در مورد خودش

*اگر فردی پنج مورد از این موارد را دارا باشد یا به این بیماری مبتلا بوده یا زمینه آن را داراست

_عوارض و پیامدهای STPD

افرادی که دچار اختلال شخصیت اسکیزوتایپال، شرایط زیر را دارند:

1-افکار، رفتارها و برداشت‌های نامتعارف و غیرعادی

2- ادعای خواندن افکار دیگران یا توانایی پیشگویی آینده

3- مشکلات عمده در ایجاد ارتباط با دیگران

4- اضطراب اجتماعی حاد که با گذشت زمان یا آشنایی برطرف نمی‌شود (بسیار به اختلال دوری گزین نزیک میباشد)

5- حرف زدن با خود، نادیده گرفتن دیگران یا عکس‌العمل‌های نامناسب

_علل بروز اختلال ( (STPD

بروز اختلال شخصیت اسکیزوتیپال، دارای ریشه های ژنتیکی، خانوادگی یا گروهی از دلایل همبسته شناخته شده است. اکثر والدینِ افراد مبتلا به این اختلال، از لحاظ عاطفی به صورت رسمی از یکدیگر دورند و روابط گیج کننده ای را نشان می دهند. تاثیر روابط والدین در آینده روابط فرزندان تاثیر دارد.

جهان درونی آنها ممکن است پر از ترسها و تخیلات کودکانه و نیز رابطه با افرادی خیالی و تصوری باشد که آنها را به وضوح می بینند. ممکن است اعتراف کنند که خطای ادراک دارند و افراد را مثل آدمهای چوبی یا چیزی شبیه آن می بینند. طبق تحقیقات بسیاری از آنان به صورت معناداری به وسیله والدین، خویشاوندان و همسالان، تحقیر شده اند. خودپنداره بسیار ضعیف، انتقاد از خود بالا و رفتارهایی حاکی از ناراضی بودن از خود را نشان می دهند. این نشانه ها در حسی دخیل می شوند که آنها را از لحاظ اجتماعی برای داشتن روابط معنادار بین فردی، نالایق نشان می دهد.

_درمان اختلال شخصیت اسکیزوتایپال

درمان اختلالات شخصیت نیاز به صرف وقت و زمان دارد. معمولا این افراد برای درمان اختلال شخصیت اسکیزوتایپال خود مراجعه نمی کنند؛ بلکه عاملی دیگر فرد را به سمت درمان سوق می دهد. در ادامه چندین روش درمان را شرح داده ایم:

رواندرمانی: اصول درمان اختلال شخصیت اسکیزوتایپال در اساس، تفاوتی با اصول درمان اختلال شخصیت اسکیزوئید ندارد، جز اینکه با بیماران دسته اول باید برخوردی دقیق و محتاطانه داشت.

درمان رفتاری- شناختی: دیدگاه شناختی رفتاری بیشتر بر تعیین و تغییر محتوای تفکرات اسکیزوتیپال تمرکز می کند. در این روش درمانگر با استفاده از تکنیک هایی به این اهداف می رسد.

درمان گروهی: درمان گروهی برای بیمار یک تجربه اجتماعی فراهم می کند، بدین صورت این امکان فراهم می شود که از دیگران در محیطی کنترل شده بازخورد بگیرد. این امر عموما فقط برای اسکیزوتیپال هایی مطلوب است که گریز از جمع یا رفتارهای پارانوئیدی را چندان نشان نمی دهند.

درمان خانوادگی و زناشویی: در زوج درمانی زوجها برای بیشتر درگیر شدن در زندگی همدیگر یا بهتر کردن الگوهای ارتباطی متمرکز می شود.

دارو درمانی: داروهای ضد روانپریشی برای مقابله با افکار انتساب به خود،‌ خطاهای ادراکی، و دیگر علائم این اختلال مفید است و می توان آنها را در ترکیب با رواندرمانی به کار برد. اگر مولفه ای از افسردگی در شخصیت دیده شود، داروهای ضد افسردگی را نیز تجویز می شود.

_میزان شیوع اختلال اسکیزوتایپال

تحقیقات نشان می دهند که نرخ ابتلا به آن حدود 4 درصد است و مردان کمی بیشتر از زنان دچار آن می شوند. حدود نیمی از بیمارانی که دچار اختلال شخصیت اسکیزوتایپال هستند، حداقل یک دوره افسردگی ماژور را تجربه کرده اند.

افرادی که دچار بیماری اختلال دوقطبی، استرس پس از سانحه، اختلال شخصیت مرزی و اختلال شخصیت خودشیفته هستند بیشتر در معرض خطر ابتلا به آن هستند.

 

_یک شرح حال​

مرد ۴۱ ساله‌ای جهت بهبود مهارت‌های اجتماعی به برنامه فعالیت‌های مرکز بهداشت روانی و اجتماعی ارجاع شده بود. در تمام عمرش از لحاظ اجتماعی منزوی بود، هیچ دوست واقعی نداشت و ساعات طولانی نگران این موضوع بود که افکار خشمگینانه‌اش در مورد برادر بزرگترش سبب صدمه به او می‌شود. او قبلاً کارمند یک اداره دولتی بود، اما به دلیل بازدهی پایین و حضور نامرتب شغلش را از دست داده بود.

در جریان مصاحبه، بیمار سرد و تا حدودی بی‌اعتماد به نظر می‌رسید. او جریان زندگی روزمره و یکنواخت خود را به تفصیل و غالباً با جزئیات نامربوط توصیف می‌کرد. به مصاحبه گر گفت که در مغازه حیوانات خانگی ۱/۵ ساعت صرف می‌کند تا تصمیم بگیرد از دو مارک غذای ماهی کدامیک را خریداری کند و منافع نسبی هر یک از دو نوع را تشریح نمود. دستورالعمل شستشوی شلوار جین جدیدش را ۲ روز مطالعه کرده بود. آیا جمله «پیش از پوشیدن شسته شود» به معنای آن است که شلوار بایستی پیش از بار اول پوشیدن شسته شود یا به دلایلی بایستی هر بار قبل از پوشیدن شسته شود؟ او نگرانی‌هایی از این دست را بی معنا نمی‌دانست، هرچند اقرار کرد زمانی که صرف تفکر در مورد آن‌ها کرده احتمالاً بیش از حد لازم بوده‌است. بیمار توضیح داد اغلب چندین مارک از یک جنس (مانند قوطی بازکن‌های مختلف) را می‌خرد و آن‌ها را در بسته‌بندی اصلیشان در کمدش نگه می‌دارد و معتقد است این اجناس روزی در آینده به دردش می‌خورند. او با اینکه موجودی حساب بانکی‌اش قابل توجه بود اما معمولاً چندان مایل نبود بابت چیزهایی که واقعاً به آن‌ها نیاز داشت پول خرج کند. او آخرین صورتحساب ماهیانه بانکی خود، از جمله مبلغ هر چک و تراز مالی پس از نوشتن هر چک را به خاطر داشت و تراز مالی خود را در هر روز بخصوص به خاطر داشت اما گاهی نگران می‌شد که آیا فلان چک تسویه شده یا خیر.

او از مصاحبه‌کننده پرسید اگر وارد برنامه مزبور شود، ملزم به شرکت در گروه‌ها خواهد بود؟ و خاطرنشان کرد گروه او را بسیار عصبی می‌کند، زیرا احساس می‌کند اگر بیش از حد اطلاعات شخصی خود مانند میزان موجودی حساب بانکی‌اش را فاش کند، دیگران سرش کلاه می‌گذارند یا از او سوء استفاده خواهند کرد

_حرف اخر (جمع بندی)

زندگی و ازدواج با شخصیت اسکیزوتایپال شاید در نگاه اول جذاب به نظر آید، اما زمانی که با او در یک خانه زندگی کنید متوجه می‌شوید که خرافات بر تمام ابعاد زندگی همسرتان و در نتیجه شما سایه انداخته است. افکار ماوراء الطبیعه شخصیت اسکیزوتایپال در مواردی آنقدر زیاد است که تنها یک مرز باریک با بیماری اسکیزوفرنی مشاهده می‌شود. شاید با خود بگویید هرگز امکان ندارند نامزد خرافی شما دارای شخصیت اسکیزوتایپال باشد؛ اما گاهی ظاهر جالب و متفاوت شخصیت اسکیزوتایپال دیگران را به خود جلب می‌کند. شخصیت اسکیزوتایپال تمام افکار خرافی خود را به زبان نمی‌آورد چرا که در طول زمان یاد گرفته که دیگران او را درک نمی‌کنند؛ بنابراین تشخیص، بسیار برای شما دشوار خواهد شد

 

باتشکر از گرد آورنده: آقای احمدی